Pomiary Geodezyjne
We współczesnej geodezji wyróżnić można dwa zasadnicze działy: geodezję wyższą, zajmującą się pomiarami naszej planety na powierzchniach przekraczających 750 kilometrów kwadratowych (z uwzględnieniem występowania krzywizny Ziemi), oraz geodezję niższą, która skupia się na pomiarach powierzchni nie przekraczających 750 km2 i pomija w obliczeniach istnienie oraz wpływ krzywizny planety.
To właśnie do tego drugiego działu należą geodezyjne pomiary podstawowe, stanowiące absolutny fundament wiedzy każdego geodety. Bez solidnego opanowania najbardziej typowych rodzajów pomiarów geodezyjnych, do których zaliczamy pomiary sytuacyjno-wysokościowe oraz ewidencję gruntów i budynków, nie ma mowy o rzetelnym wykonywaniu zawodu geodety.
Nasza firma geodezyjna świadczy usługi głównie na terenie Górnego Śląska (m.in. Katowice, Dąbrowa Górnicza, Sosnowiec), ale wykonujemy pomiary także w obrębie całej aglomeracji śląskiej. Posiadamy wieloletnie, bogate doświadczenie praktyczne we wszelkiego rodzaju pomiarach z zakresu szeroko rozumianej geodezji, do dyspozycji mamy najnowszy sprzęt geodezyjny, a podczas prac korzystamy również z GPS. Dzięki temu jesteśmy w stanie zagwarantować zarówno całkowitą zgodność wykonanych pomiarów ze stanem faktycznym, jak i najwyższą jakość świadczonych usług geodezyjnych.
Do najczęściej wykonywanych przez nas opracowań geodezyjnych należą:
Pomiary wysokościowe i sytuacyjne (tachimetryczne) należą do podstawowych prac z zakresu geodezji, a ich zasadniczym celem jest dostarczenie kompletu danych dotyczących położenia szczegółów sytuacyjnych. Podczas wykonywania pomiarów wysokościowych wykorzystuje się różne rodzaje niwelacji – od najmniej dokładnej niwelacji barometrycznej po niezwykle precyzyjną niwelację hydrostatyczną. Niwelacja pozwala dokładnie określić wysokość mierzonych obiektów.
Najczęściej pomiary tachimetryczne wykonane metodą biegunową wykorzystuje się do zgromadzenia danych geograficznych wykorzystywanych do założenia albo aktualizacji mapy zasadniczej. W praktyce oznacza to, iż pomiary wysokościowo-sytuacyjne stanowią jedną z pierwszych prac geodezyjnych, jakie geodeta wykona podczas realizacji danej inwestycji.
Geodezyjna mapa do celów projektowych jest konieczna, aby można było rozpocząć realizację konkretnego projektu budowlanego. Mapy projektowe opracowuje się na bazie map zasadniczych danego terenu, odzwierciedlając na nich aktualny stan terenu bezpośrednio na obszarze projektowanego obiektu budowlanego i w promieniu 30 metrów dookoła. W trakcie tworzenia mapy projektowej niezbędne jest zwrócenie uwagi na to, by ująć na niej komplet elementów ewidencji gruntów i budynków, jak też i zieleń, która nie jest przeznaczona do wycinki podczas realizacji projektu.
Wbrew obiegowej opinii mapa do celów projektowych nie ma konkretnie określonego terminu ważności, musi jednak zostać zaktualizowana w każdym przypadku, gdy na danym terenie dojdzie do zmian w zakresie opracowania geodezyjnego (np. kiedy zostanie wyburzony lub wybudowany jakiś budynek).
W każdym przypadku, gdy nowo powstający na danym terenie obiekt wymaga pozwolenia na budowę, musi on również zostać prawidłowo wytyczony geodezyjnie. W praktyce oznacza to, że założenia projektu budowlanego muszą zostać fizycznie zaznaczone na gruncie albo na znajdujących się w danej lokacji elementach terenu. Co ważne, wytyczeniu podlegają nie tylko obiekty nadziemne (w tym osie konstrukcyjne czy punkty charakterystyczne), ale również wszystkie obiekty podziemne, dla których uzyskano pozwolenie na budowę (jak np. elementy sieci uzbrojenia terenu lub znajdujące się poniżej poziomu gruntu elementy budynków).
Dla budynków wielokondygnacyjnych wskazane jest, by wykonywać tyczenie osi konstrukcyjnych na każdej kondygnacji w celu zapewnienia maksymalnej dokładności wykonania, co przekłada się na trwałość ukończonego obiektu. Obiekty liniowe wytycza się natomiast poprzez tyczenie wszystkich punktów załamania oraz punktów węzłowych. Po zakończeniu wytyczania obiektów uprawniony geodeta dokonuje stosownego wpisu w dzienniku budowy i przekazuje inwestorowi geodezyjny szkic tyczenia.
W ramach geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej zbierane są aktualne dane o rozmieszczeniu przestrzennym poszczególnych elementów zagospodarowania danego terenu, czyli obiektów budowlanych oraz obiektów liniowych. Pomiary inwentaryzacyjne obejmują tzw. pomiar bieżący, dotyczący obiektów, które mają zostać zasypane (potocznie określa się je jako obiekty zanikające) oraz pomiar końcowy, obejmujący wszystkie nowo powstałe obiekty po zakończeniu budowy każdego z nich. W zakres pomiaru końcowego wchodzi także inwentaryzacja zmian w zakresie ukształtowania pionowego powierzchni terenu, jeśli uległo ono zmianie podczas prac budowlanych.
Aby zakończyć budowę sporządza się mapę z inwentaryzacji powykonawczej, na której uwzględnione są również wszelkie istniejące przyłącza (gazowe, wodociągowe, energetyczne oraz kanalizacyjne), a następnie wyniki pomiaru wprowadzane są na mapę zasadniczą, stanowiącą podstawę odbioru budynku lub budowli.
Z uwagi na to, że każdy obiekt budowlany ulega zmianom swojej geometrii pod wpływem czynników zewnętrznych (takich jak np. temperatura, ruchy tektoniczne skorupy ziemskiej czy zmienne lub ekstremalne warunki atmosferyczne), niezbędne jest regularne monitorowanie tych zmian, by w porę wykryć ewentualne niebezpieczeństwo i zapobiec mu. Geodezyjne pomiary deformacji i przemieszczeń obiektów budowlanych pozwalają zarejestrować modyfikacje w obrębie ich geometrii z ogromną dokładnością – nawet do dziesiątych części milimetra.
Pomiary tego rodzaju powinny być wykonywane cyklicznie przez rejestrowanie zmian położenia jednoznacznie identyfikowalnych i trwale związanych z obiektem punktów w jego obrębie (tzw. reperów). Dzięki temu możliwe jest wychwycenie nawet minimalnych ruchów konstrukcji, a po weryfikacji przez specjalistów posiadających dostęp do specyfikacji technicznej obiektu można w łatwy sposób określić, czy wykryte odchylenia mieszczą się w dopuszczalnych normach.
Klasyczne metody pomiaru objętości mas ziemnych czy innych obiektów sypkich (jak np. hałdy) są niezwykle czasochłonne, a w niejednym przypadku również bardzo trudne lub nawet niebezpieczne do przeprowadzenia ze względu na strukturę mierzonego materiału. W takich sytuacjach z pomocą przychodzą nowoczesne rozwiązania technologiczne – zastosowanie bezzałogowych statków powietrznych (UAV, popularnie zwanych dronami) znacząco skraca czas wykonania pomiaru, jednocześnie zwiększając jego precyzję.
Wykorzystanie skaningu laserowego, technik fotogrametrycznych oraz nalotów dronem do pomiaru objętości pozwala uzyskać bardzo precyzyjne wyniki przy minimalnym nakładzie czasu oraz wysiłku. Dodatkowym atutem tego rozwiązania jest możliwość zaprezentowania uzyskanych wyników w atrakcyjnej graficznie formie.
Tego rodzaju profile stanowią graficzne odwzorowanie pomiarów wysokościowych. Wykonuje się je najczęściej na potrzeby realizacji projektowanych obiektów liniowych – są to opracowania odzwierciedlające ukształtowanie terenu wzdłuż linii prostej albo łamanej (krzywej). Profil poprzeczny pokazuje przekrój danego terenu prostopadle do osi profilu podłużnego, przy czym wszystkie punkty, w których mają zostać stworzone profile poprzeczne, zaznacza się na osi danego profilu podłużnego. Na profilach podłużnych i poprzecznych uwzględnia się również obecność ważnych elementów infrastruktury. Wzdłuż określonego profilu podłużnego można wykonać niwelację (np. dla szlaku kolejowego), w wyniku której uzyskuje się dane dotyczące wzrostów oraz spadków wysokości. Profile poprzeczne są również często wykorzystywane pod ziemią do określania punktów charakterystycznych w przekrojach wyrobisk górniczych.
Osnowa geodezyjna jest usystematyzowanym zbiorem punktów geodezyjnych, które są podstawą dla wszelkiego rodzaju prac geodezyjnych i kartograficznych. Punkty te umieszczane są w trwały sposób w gruncie lub na budowlach, opatruje się je także permanentnym znakiem, który w jednoznaczny sposób określa wzajemne położenie poszczególnych punktów względem siebie. Punkty geodezyjne są wyznaczane przez podanie ich współrzędnych geograficznych oraz wysokości. Każdy taki punkt ma przypisany własny numer wraz z opisem topograficznym, a jego dane są umieszczone w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym. Efektem założenia osnowy jest precyzyjne wymierzenie rzeźby danego terenu i znajdujących się na nim obiektów.
Ewidencja Gruntów i Budynków (EGiB) to jeden z rejestrów referencyjnych, w którym znajdują się informacje na temat nieruchomości. Zawarte w nim dane liczbowe oraz opisowe dotyczą nie tylko gruntów, ale również budynków i lokali, jak również właścicieli poszczególnych nieruchomości. Najczęściej dane te są wykorzystywane w trakcie realizacji różnego rodzaju zadań z zakresu planowania przestrzennego, planowania gospodarczego, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych oraz gospodarki nieruchomościami. Ewidencja gruntów i budynków ma charakter publiczny (czyli jest udostępniana), podlega również aktualizacji i nie obejmuje budynków, do których wybudowania nie jest konieczne uzyskanie pozwolenia lub których budowy nie zgłasza się odpowiednim organom administracyjnym.
Proces scalenia i podziału nieruchomości (działek) może zostać przeprowadzony w każdym miejscu, w którym umożliwia to miejscowy plan zagospodarowania. Scalenie kilku położonych obok siebie działek w jedną większą, a następnie ponowne ich podzielenie na działki znacznie korzystniejsze pod względem atrakcyjności i możliwości zabudowy to jeden z najskuteczniejszych sposobów na poprawę funkcjonalności danego gruntu. Scalone i ponownie podzielone nieruchomości gruntowe powinny tę samą wielkość, co przed scaleniem, a jeżeli realizacja podziału w taki sposób jest niemożliwa, właściciele poszczególnych działek otrzymują odszkodowania bądź muszą uregulować stosowne dopłaty. Procedura scalenie i podziału gruntu może zostać rozpoczęta zarówno przez osoby prywatne (właścicieli działek), jak i przez gminę, w której dane działki się znajdują.
Jeżeli granice pomiędzy sąsiadującymi nieruchomościami były już w przeszłości ustalone w sposób prawny (np. w wyniku zakończonego postępowania rozgraniczającego), ale znaki graniczne zostały zniszczone, uszkodzone bądź przesunięte, możliwe jest wykonanie wznowienia granic ewidencyjnych. Ponieważ jest to wyłącznie procedura techniczna, która nie jest dokonywana przez jakikolwiek organ administracyjny, wykonuje ją uprawniony geodeta na zlecenie właściciela działki.
Należy jednak pamiętać, że do skutecznego przeprowadzenia tej procedury niezbędna jest dokumentacja geodezyjna, która posiada moc dowodową, pomocne są również znaki i ślady graniczne znajdujące się na danym terenie. W wyniku wznowienia granic wyznaczana jest obowiązująca linia graniczna, którą zaznacza się w terenie stosownymi znakami. Po zakończeniu prac geodeta zawiadamia zainteresowane strony o fakcie wznowienia granic i sporządza protokół, którego spisanie, odczytanie oraz podpisanie powinno się odbyć w obecności wszystkich stron. Podpis składa również geodeta uprawniony.
Brak dokumentacji, która pozwalałaby w jednoznaczny i wiarygodny sposób określić przebieg granic działek ewidencyjnych jest podstawą do ustalenia tych granic zgodnie z zapisami Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Rolnictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków. Podstawę do ustalenia granic stanowią przede wszystkim zgodne wskazania właścicieli albo wieczystych użytkowników danych działek (zapisane w protokole i podpisane), a w przypadku braku zgodnego oświadczenia pod uwagę bierze się ostatni spokojny stan posiadania. Jeżeli i to nie przynosi rezultatów lub nie da się wykonać, granice działek do celów ewidencyjnych ustala się w oparciu o położenie znaków i śladów granicznych, a także na bazie analizy wszelkiej dostępnej dokumentacji, w której znajdują się istotne dla ustalenia tych granic informacje.
Rozgraniczenia nieruchomości dokonuje się w sytuacji, gdy konieczne jest ustalenie przebiegu granic danej nieruchomości z uwagi na to, iż stały się one sporne. Ponieważ jest to postępowanie administracyjne, rozgraniczenia dokonuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta, możliwe jest również dokonanie rozgraniczenia przez sąd – dzieje się tak na wniosek właściciela danej nieruchomości.
Przebieg granic jest ustalany przez geodetę upoważnionego przez organ administracyjny przy uwzględnieniu istniejących śladów i znaków granicznych, a także map i punktów osnowy geodezyjnej. Jeżeli danych brakuje lub (co znacznie częstsze) są one sprzeczne, przebieg granicy jest ustalany w oparciu o zgodne oświadczenia stron albo oświadczenie tylko jednej strony, jeśli druga strona nie składa własnego oświadczenia ani nie podważa przebiegu granicy. Tak zawarta ugoda jest traktowana jako ugoda sądowa.
Nieuregulowany stan prawny nieruchomości najczęściej oznacza brak założonej księgi wieczystej, nieprawidłowość wpisów w księdze, niemożność dokładnego wyznaczenia granic prawnych czy brak właściciela. W przypadku tego rodzaju nieruchomości niemożliwa jest ich legalna sprzedaż, wynajęcie czy dzierżawa, nie mogą również stanowić zabezpieczenia dla jakiegokolwiek kredytu bankowego ani zostać podzielone na działki budowlane. Uregulowanie stanu prawnego dla danej nieruchomości jest możliwe i polega na wykazaniu jej aktualnego stanu prawnego, przy czym niejednokrotnie wymaga to przygotowania przez geodetę kompletu wymaganej w sądzie dokumentacji. Tego rodzaju opracowanie geodezyjne jest następnie weryfikowane oraz przekazywane do Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego.
Opracowania kartograficzne do celów prawnych są sporządzane przez geodetów posiadających odpowiednie uprawnienia zawodowe. Mapy tego typu przedstawiają istniejące granice danej nieruchomości, mogą jednak również odzwierciedlać granice projektowane. Uwzględnia się na nich także wybrane informacje z księgi wieczystej lub z ewidencji gruntów i budynków. Mapy do celów prawnych wykonuje się najczęściej na zlecenie sądu albo jednej ze stron toczącego się postępowania sądowego w celu wykorzystania jako materiału dowodowego. Każdorazowo muszą one zostać zgłoszone do właściwego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, a sporządzony operat techniczny jest weryfikowany pod kątem zgodności z obowiązującymi w danym momencie regulacjami prawnymi. Dopiero zatwierdzony i zarejestrowany dokument może zostać przekazany zamawiającemu.